'Een moderne apocalyps.' - de volkskrant
Het is een goed boek, dit vind ik omdat je goed meevoelt met de mensen. Je wordt echt meegetrokken in hun verhaal, al helemaal als je zelf in Almere woont. Alleen het einde vind ik jammer, want je blijft met heel veel vragen achter.
Het weerwater
Bibliografische gegevens
titel: Weerwater
Schrijver: Renate Dorrestein
Uitgeverij en plaats van uitgave: podium, Amsterdam
Gelezen druk met het jaar: 1e druk, 2015
Jaar van de eerste druk: 2015
Bladzijden: 272
Opbouw
Het boek heeft geen vervolg. Het is niet geïllusteerd.
De roman is onderverdeeld in vier delen met een titel:
Deel I: De mistbank (onderverdeeld in 19 hoofdstukken)
Deel II : De komst van het kind ( onderverdeeld in 18 hoofdstukken)
Deel III: De derde Loterij (onderverdeeld in 19 hoofdstukken)
Deel IV : Er gaat een gerucht. - Niet onderverdeeld-
Het verhaal is chronologisch gestructureerd. Er is een dag in augustus waarop het in de wereld helemaal verkeerd gaat. Hij vergaat behalve in Almere. Deel II speelt ongeveer drie jaar na Deel I en Deel III speelt weer na Deel II. Deel IV heeft m.i. de functie van een epiloog.
Het boek heeft een open einde.
Samenvatting
Deel I: De mistbank
De roman begint rustig. In het eerste hoofdstuk vertelt het hoofdpersonage Renate Dorrestein aan haar naaste familieleden (ongetrouwde partner Maarten en stiefkind Noor) dat zij een schrijfopdracht heeft gekregen. Zij gaat een roman schrijven over de als slecht bekend staande stad Almere,['Een stad waar menigeen nog niet dood gevonden zou willen worden"]. Maar Dorrestein grijpt de opdracht aan, in de hoop zo van haar al twee jaar durende writers block af te komen.
Op een zomerdag in augustus neemt ze haar intrek in een glazen huisje in de wijk De Fantasie, in het centrum van Almere. Daarna volgen de rampzalige gebeurtenissen elkaar snel op. Eerst is er een verschrikkelijk noodweer, daarna een explosie en vervolgens is alles en iedereen weg. Alleen Almere bestaat nog en alle mensen die op de dag van de ramp in Almere waren. ‘(Het was alsof een reuzenhand een kolossale vuilnisemmer over de stad had uitgestort’).
Het is verwijzing naar het Bijbelse motief van de Apocalyps (boek Openbaring) De ontreddering is groot, want niets (telefoon, spoorlijnen e.d.) werkt meer en iedereen mist minstens de helft van zijn familie, als hij of zij al niet wees is geworden. Een zwavelachtige mistbank omgeeft Almere. Wie die damp probeert te trotseren en door de mistbank probeert weg te komen, komt om het leven. Dat gebeurt in het begin nogal eens met jonge mannen. Niemand van de ongeveer vijfduizend overlevenden kan dus nog weg uit de stad. Er zijn daar nu veel meer vrouwen dan mannen in Almere. Bovendien zijn er ruwe criminelen vrijgekomen die er in de gevangenis zaten en de ergste exemplaren hebben zich teruggetrokken in een kasteel van waaruit ze leven als wilden: ze roven en plunderen en op zijn tijd komen ze naar de stad komen om vrouwen te verkrachten. De mannen hebben overigens een prima leven. Omdat er zo weinig zijn, mogen de vrouwen in de stad seks hebben met de weinige mannen die er leven. De hoop is namelijk dat er kinderen geboren worden, maar dat gebeurt niet.
Ook maken we als lezer nader kennis met de volgende personages.
Dennis Kardoen, een ruige jongeling , die met zijn vriendin Mila wilde gaan zeilen, in het noodweer is omgeslagen en aan de kant kon kruipen zonder zijn vriendin die al in het begin van de tocht in het water is gevallen. Hij krijgt in Almere een lift van Jacob Kribbe die hem wel ziet zitten. Hij houdt zich later schuil in een kraakpand in Almere.
Op de reünie van zijn middelbare school heeft hij een dag eerder gehoord dat zijn vader zelfmoord had gepleegd. Dennis was zelf in paniek geraakt, toen Mila hem verteld had dat ze zelf ook zwanger was. Had hij de genen van zijn vader geërfd? Hij was niet zo blij met het bericht geweest.
Bianca en Rudi Ruwiel die direct na de ramp een kind baren: Dex een jongen die als enige al die jaren de enig geboren nieuwe inwoner is.
(Kleine Dex, die het rossige haar van zijn vader had en zijn moeders sterke stembanden, was vermoedelijk de eerste Nederlandse baby uit de eenentwintigste eeuw van wie niet ieder lachje en iedere boze bui werd gefilmd of gefotografeerd. Hij zou later geen enkel vertederend of genant beeld van zichzelf hebben. Hij zou zijn ouders al snel de status van Bekende Almeerders bezorgen, maar zijn geschiedenis verdween waar hij zelf bij stond,) In de keuken van de gevangenis gaan Bianca en Rudi een restaurant-bistro beginnen. Het is het enige goed lopende commerciële product.
Jakob Kribbe, de directeur van de gevangenis in Almere, die als een nieuw soort burgemeester van de stad zal fungeren. De vorige burgemeester zelf was op vakantie. (Annemarie Jorritsma).
Safae Lazaar (een gesluierde multiculti) heeft een kebab-restaurant met haar man Lazaar Lazaar. De laatste wil dapper zijn en loopt de mistbank in om nooit meer terug te komen. Safae is meteen de jongste weduwe (19) van Almere. Wat moet ze nu nog met haar jonge leven?
Sydney Blijtschap is een crimineel die zich niet bij de andere gevangenen in het Kasteel heeft aangesloten. Er valt immers verder niet zo veel meer rottigheid uit te halen: geld had geen waarde meer; er waren geen pinautomaten meer. Hij heeft overigens wel hersens.
Jacob Kribbe die net als Renate deel uitmaakt van het voorlopige stadsbestuur (ook met drie overgebleven leden van de PVV) heeft een idee om de sociale structuur in Almere te herstellen. Er worden Naaste Families samengesteld (er wordt geloot) met namen van natuurproducten (bijv. Braam, Aalbes, Koolzaad, Boterbloem) en de misdadigers worden als clanhoofd aangesteld. Die moeten hun clanleden beschermen.
Deel II: De komst van het kind
We zijn drie jaar verder. De Naaste Families zijn samengesteld door loting. Jacob(Koolzaad) en Renate (Braam) voelen veel voor een herdenkingsbijeenkomst in het centrum van de stad: de Esplanade.
Safae -Boterbloem- Lazaar is nog jong en zou eigenlijk een kind willen hebben. Wanneer ze een keer 's avonds een loods binnengaat, ziet ze een altaartje voor een mooie, jonge vrouw. Later blijkt dat Dennis dit gedenkteken voor Mila heeft gemaakt. Hij komt er tijdens het verblijf ook achter dat zelfmoord niet in je genen hoeft te zitten, maar dat de omstandigheden (de wereld) je tot een zelfmoord kunnen drijven.
In het centrum worden er toespraken gehouden door Jacob Koolzaad Kribbe en Rudi, maar ineens komen de criminelen uit het kasteel om de vrouwen te roven. Bianca Ruwiel wordt meegenomen door de mannen en ook Safae, maar die wordt gered door een woedend ontketende Rudi. Haar sluier gaat af en hij ziet dat ze bloedmooi is. De herdenking is daardoor eigenlijk mislukt: Kribbe krijgt de schuld ervan, maar kort daarna gebeurt er iets positiefs in de verdoemde (of juist uitverkoren) stad.
In een mandje aan de rand van het Weerwater wordt een baby aangetroffen. (Bijbels motief: vgl. Mozes in zijn biezen mandje) Renate neemt de baby over van een jongen. Van wie is het kind ? Vrouwen in Almere komen het kind opeisen: ze hebben het verborgen gehouden (zeggen ze) , maar als ze door het stadsbestuur nader aan de tand worden gevoeld, kunnen ze niets herkenbaars over het kind zeggen. Er moet iets ander middel worden gevonden om een moeder aan te wijzen. Er komt een tweede loting: alle clanhoofden moeten een lot trekken; wie nummer 1 trekt, krijgt het kind. Het wordt de familie Koolzaad: toevallig de clan van Jacob Kribbe, waartoe ook Dennis Kardoen behoort. Het kind wordt Ally genoemd.
Deel III De derde loterij
Rudi Ruwiel gaat een monument voor zijn verdwenen Bianca maken op de Esplanade. Sommigen zien het met lede ogen aan, maar Rudi werkt onverdroten door: het wordt een kasteel met torens. Dex wordt min of meer door hem verwaarloosd en daarom ontfermt de jonge Safae zich over hem. Ze is de ideale oppas. Iedereen denkt dat ze iets met zijn vader zal beginnen, maar Safae wordt juist verliefd op Dennis van wie ze het altaar van Mila al eens heeft gezien.
Renate heeft er over nagedacht waar baby Ally vandaan moet zijn gekomen en zij is van mening dat het kind over het Gooimeer is komen aandrijven en dat er dus leven naast dat van Almere moet zijn: Ally is van de andere kant door de mistbank gekomen en dat zou kunnen betekenen dat er een doorgang is. Meer mensen gaan die opvatting aanhangen. Maar het zou ook slecht nieuws kunnen betekenen, dat het Gooimeer bijvoorbeeld een zondvloed teweeg zou kunnen brengen.
Er is ook ander (beter) nieuws: de criminelen die zich op het kasteel hadden verschanst zijn één voor één uitgestorven: het gevaar kan niet meer van die kant komen. De mannen komen tot een nieuw voorstel: als de baby van de ene kant is gekomen, zou er ook een gat aan de andere kant moeten zitten. Iemand zou zich moeten opofferen of er leven aan de andere kant is. Maar wie wil dit doen? Er moet daarom een derde loterij komen. Alle mannelijke leden van de families komen in aanmerking om als verspieder dienst te doen. Maar als het er op aankomt, meldt Jacob zich als vrijwilliger aan. Hij stapt de mistbank in en verdwijnt.
Deel IV: Er gaat een gerucht
Alice, een Braam-nichtje van Renate, voelt zich wel aangetrokken tot Rudi Ruwiel. Het lijkt erop dat er weer echte liefde in Almere komt en dat er mogelijkerwijs ook baby's geboren zullen worden, want ook Safae en Dennis lijken een paartje te worden. Renate gaat al die bijzonderheden nog even noteren: ze is immers de stadsschrijfster.
(Thuis pakte ik mijn pen. Zonder lang na te denken schreef ik iets op wat ik aanzag voor mijn afsluitende alinea. ‘Er is ons in Almere een kind geschonken en we weten niet hoe, net zomin als mensen in de prehistorie wisten hoe de natuur te werk ging, toen zelfs het wassen van de maan en het rollen van de donder nog als wonderen golden. Meer moeten we er ook nu niet achter willen zoeken: het is alleen maar een wonder.)
Ze zal het hele verhaal van Almere opschrijven en de papieren in een petfles stoppen, opdat de hele wereld zal weten wat er in Almere is gebeurd. Die flessen zal ze namelijk in het Weerwater gooien in de hoop dat ze ergens terecht zullen komen en dat er voor Almere een toekomst zal komen.
Titelverklaring
Het boek heet Het weerwater, omdat de ramp plaats vind in Almere en het weer water ligt in het midden van Almere. De schrijver woont ook eerst een tijdje in de Fantasie, dat is een huis dat heel vlakbij het weerwater ligt.
Thema en motieven
De zin van het leven
Op de achtergrond speelt het feit dat Rena Dorrestein (de schrijfster) het boek gebruikt heeft om haar writer's block (- ontstaan door het trauma van haar zusters zelfmoord- ) te overwinnen. Zie interview in De Volkskrant (14-02-2015).
Er is daarnaast bij de inwoners angst voor een zondvloed die kan komen via het Gooimeer.
Het vinden van een mandje met een kind erin (deel II) doet sterk denken aan de geschiedenis van Mozes in zijn biezen mandje enerzijds, aan de andere kant aan de de komst van een Verlosser (Messias)
De vrijwillige dood van Jacob Kribbe verwijst toch ook naar Jezus die zijn leven gaf voor de mensheid. De naam Kribbe is natuurlijk een duidelijke verwijzing naar Jezus.
Structurele kenmerken
Wat het perspectief betreft, is er iets meer aan de hand. Het lijkt in eerste instantie een ik-verhaal te worden waarbij het vertellende personage een schrijfster Renate Dorrestein is. Zij moet een roman over Almere schrijven en gaat daarom drie maanden in Almere wonen, totdat het noodweer losbarst. Ze blijft aantekeningen maken die voor het boek gebruikt kunnen worden. Ze gebruikt zinnen waaruit je kunt opmaken dat de geschiedenis al langer geleden gebeurd is. Je moet haar dus als een klassieke achterafvertelster typeren: een soort croniqueur van gebeurtenissen.
Maar af en toe verschuift het perspectief naar andere personages in de personale vertelstijl: Jakob Kribbe, Dennis Kardoen, Rudi Ruwiel, Safae Lazaar, Sydney. Die vertellen zaken waar Renate niet bij aanwezig is en die ze dus uit overlevering moet hebben.
Het meervoudig perspectief maakt de roman wel interessanter voor de lezer.
Het decor is de stad Almere. Normaal een stad waar je niet begraven wilde worden, maar nu de enige stad waar je de Apocalyps kon overleven. Veel speelt zich af in het centrum van Almere: het plein de Espalade.
Het is een actuele roman: de ramp voltrekt zich in augustus: daarbij wordt niet vermeld in welk jaar, maar dat moet ongeveer in 2014 zijn geweest. De vertelde tijd is enkele jaren (Deel II speelt namelijk drie jaar na deel I) en de vertelster schrijft alles nog veel later op. Daardoor neigt het verhaal de kant van een sf-verhaal te gaan.
Het decor is de stad Almere. Normaal een stad waar je niet begraven wilde worden, maar nu de enige stad waar je de Apocalyps kon overleven. Veel speelt zich af in het centrum van Almere: het plein de Espalade.
Het is een actuele roman: de ramp voltrekt zich in augustus: daarbij wordt niet vermeld in welk jaar, maar dat moet ongeveer in 2014 zijn geweest. De vertelde tijd is enkele jaren (Deel II speelt namelijk drie jaar na deel I) en de vertelster schrijft alles nog veel later op. Daardoor neigt het verhaal de kant van een sf-verhaal te gaan.
Intertekstualiteit, leidmotieven en symboliek
Het verhaal begint in een van de oudste steden van Nederland, Maastricht. En het gaat over een van de nieuwste steden, Almere.
Recensie, mening en argumentatie
Weerwater: Wat ik ervan vond
Fijn, mijn favoriete schrijver kon het niet laten over mijn favoriete onderwerp te schrijven: het post-apocalyptische tijdperk.
Er waren wel wat dingen mis met dit verhaal, heel waarschijnlijk was het allemaal niet, maar Renate Dorrestein schrijft het zo heerlijk op, dat het niet uitmaakt of het nu wel of niet kan. Het is gewoon zo leuk!
Het leventje ging wel zijn gangetje, maar er was natuurlijk ook veel anders. Water was moeilijk te krijgen; om eten te produceren moest er samengewerkt gaan worden. Heel fijn was het dat er geen externe bedreigingen waren: geen vampieren, zombies of andere groepen mensen die hen naar het leven stonden. Wel was er de bedreiging van een aantal ex-gevangenen die af en toe vrouwen kwamen stelen. Daar zat geen prettig verhaal achter, maar gelukkig werden ons de details grotendeels bespaard.
Dorrestein speelt zelf ook een rol het verhaal. Eigenlijk begint het verhaal zoals het in het echt ook zou kunnen zijn gebeurd: Ze arriveert om als writer in residence een paar maanden in Almere te verblijven in het huis waar ze in het echt ook blijkt te hebben gewoond (dat weet ik uit interviews). Al snel gebeurt er iets, waardoor zij en vele anderen Almere willen verlaten. Maar dat is niet zo’n goed idee.
Dorrestein gaat doen wat ze toch al zou doen: schrijven, maar dan vooral over wat er allemaal gebeurt in de tijd dat ze de stad niet uit kunnen. Ze wordt dus een soort van geschiedschrijver. Het wordt spannend als er een baby opduikt die in eerste instantie aan Dorrestein gegeven wordt. Waar komt deze baby vandaan? Was er iemand zwanger in de stad? Of komt het kind van buiten? Maar hoe dan, en kunnen zij dan nu ook vertrekken?
Lekker vlot geschreven. Er waren veel maar-hoe-zit-het-dan-met-dit-of-dat-momenten waar er nog een heleboel uitleg gegeven zou moeten worden om het verhaal waterdicht te maken. Maar ach, daar ging het helemaal niet om!
Recensie: Renate Dorrestein – Weerwater
RECENSIE | 14 FEB 2015 DOOR COEN PEPPELENBOS
Nieuwe families
‘Maar het is de saaiste, lelijkste stad van Nederlands,’ zegt het ‘nepnichtje’ E. als Renate Dorrestein vertelt dat ze gastschrijver wordt in Almere. De schrijfster is een van de hoofdpersonen van de roman Weerwater. En ja, in het echt was ze ook een jaar lang gastschrijver in dezelfde stad. Een stad zonder noemenswaardige historie. ‘Alleen kon je het een stad die pas luttele decennia bestond moeilijk kwalijk nemen dat alles er nieuw was, net zomin als je kleine kinderen kunt verwijten dat het nog geen volwassenen zijn.’
Weerwater is de eerste roman van Dorrestein na haar writer’s block, beschreven in haar boek De blokkade. ‘Almere redde mijn leven als schrijfster,’ vertelde ze aan Trouw. Dat gaat binnen de roman echter wel ten koste van tienduizenden inwoners, vooral mannen, die omkomen tijdens een natuurramp (of is het iets anders?), waarna Almere omringd wordt door een gigantische mistbank. De stad en de overgebleven inwoners zijn aangewezen op zichzelf. De elektriciteit valt weg, internet, radio en televisie doen het niet meer: de mensen zijn weer teruggeworpen op hun eigen kracht. Wie de mistbank in vlucht, lijkt op te lossen. Niemand komt ooit terug. De gastschrijver krijgt de opdracht om op te schrijven hoe het leven verder gaat.
Of het technisch en biologisch allemaal klopt wat er gebeurt is van minder belang. Dorrestein vindt het interessanter hoe mensen in een nieuwe omgeving met elkaar omgaan. Ik heb de roman beschreven gezien als een dystopie – het tegendeel van een utopie – maar dat is toch niet helemaal waar. Binnen de nieuwe omstandigheden weten de mensen toch weer nieuwe samenlevingsvormen te bedenken. Zo krijgen uiteengeslagen families weer een nieuwe structuur door clans te vormen met aan het hoofd mannen die uit de gevangenis zijn uitgebroken en die de nieuwe geconstrueerde ‘Naaste Familie’ moet beschermen en bijstaan. Die nieuwe families zijn genoemd naar zaden en vruchten en ook Renate Braam Dorrestein behoort tot een clan.
Een speciale verhaallijn gaat over Dennis ‘Koolzaad’ Kardoen, een jongen die in Almere aan wal zwom op de dag van de ramp. Hij was juist daarvoor weggevaren bij zijn vriendin die op het punt stond te vertellen dat ze zwanger was. Niet lang daarvoor heeft hij vernomen dat zijn eigen vader toen Dennis nog jong was waarschijnlijk zelfmoord heeft gepleegd. Dennis wil die keten niet voortzetten. Ondanks dat hij in een oude krant leest dat ‘iederéén een potentiële zelfmoordenaar’ kan zijn, voelde hij zich geen ‘doodnormale jongen’, want ‘hij was de zoon van een zelfmoordenaar en daarmee erfelijk belast.’ Lange tijd leeft hij ondergedoken in Almere, teruggeworpen op zichzelf en ook wel enigszins angstig voor de seksueel uitgehongerde vrouwen. Pas als iemand daadwerkelijk contact met hem legt en hij durft te praten met de vrouw op wie hij heimelijk verliefd is, is er verandering mogelijk en ook dat zou je tot de positieve grondtoon van het boek kunnen rekenen:
Hij dacht: misschien heb ik een probleem gemaakt van iets dat een probleem van de wereld was. Een probleem van een voorbije wereld. Op slag was het alsof de mist optrok die drie jaar in zijn hoofd had geheerst.
Bij de komst van een baby in een plastic tonnetje die over het water Almere is ingedreven gaat het uiteindelijk allemaal mis. Is er een doorgang in de mistbank? Zijn er elders op de wereld ook nog mensen? Sommige clanhoofden willen de macht grijpen en dan wordt ook Almere (‘Stad van de middelmaat. Stad zonder hersens.’) een plek net als andere omgevingen waar mannen om het bestuur vechten. Intussen heeft Dorrestein in deze dankzij de ironische, villeine toon vlot weglezende roman wel een glimp laten zien van een betere wereld, die simpelweg hier op neer komt: ken elkaar en zorg voor elkaar.
Coen Peppelenbos
Renate Dorrestein – Weerwater. Podium, Amsterdam 304 blz. € 19,50.
Deze, iets uitgebreide, recensie stond eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 13 februari 2015.
Het is een goed boek, dit vind ik omdat je goed meevoelt met de mensen. Je wordt echt meegetrokken in hun verhaal, al helemaal als je zelf in Almere woont. Alleen het einde vind ik jammer, want je blijft met heel veel vragen achter.
Stijl
De stijl van Dorrestein is helder, de dialogen zijn goed te volgen en de ondertoon van de roman is humoristisch ondanks het feit dat in het verhaal de wereld vergaat. Er zit nauwelijks een melodramatische kant aan het verhaal.
Er zit bovendien een lichtvoetige vorm van ironie in. Dat maakt het lezen van de roman wel prettig.Bovendien gebruikt Dorrestein geen moeilijke woorden en complexe zinnen.
Maak jouw eigen website met JouwWeb